Τα σενάρια για αλλαγή στις εισφορές των επαγγελματιών

Προβληματισμός για την επερχόμενη αύξηση από 1/1/2026 στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών επικρατεί στο υπουργείο Εργασίας, καθώς η αναπροσαρμογή τους δεν θα πρέπει να γίνει με βάση το ποσοστό αύξησης του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για το 2025, αλλά με τον δείκτη αύξησης μισθών, που είναι διπλάσιος του ετήσιου πληθωρισμού.

Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κ”, στο τραπέζι του υπουργείου υπάρχει ήδη το σενάριο μιας νέας αναβολής του δείκτη μισθών, τουλάχιστον ως προς την αύξηση των ασφαλιστικών κατηγοριών για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες, και η διατήρηση του ισχύοντος τρόπου υπολογισμού της αύξησης των εισφορών με τον πληθωρισμό και για το 2026.

Το σενάριο αυτό όμως θα κόψει χρήματα από τις συντάξεις, καθώς ο δείκτης μισθών θα χρησιμοποιείται, όπως λέει ο νόμος 4670/2020, όχι μόνον για την αύξηση των εισφορών, αλλά και για την αύξηση των συντάξιμων αποδοχών βάσει των οποίων υπολογίζεται η ανταποδοτική σύνταξη που παίρνουν οι καινούργιοι συνταξιούχοι.

Αν, λοιπόν, αναβληθεί ο δείκτης μισθών για τους επαγγελματίες ώστε να έχουν μικρότερη αύξηση στις εισφορές τους, θα αδικηθούν οι νέοι συνταξιούχοι, καθώς θα πάρουν μικρότερη ανταποδοτική σύνταξη από αυτήν που θα έβγαζαν με την εφαρμογή του δείκτη μισθών. 

Ένα άλλο σενάριο που συζητείται είναι να διαχωριστεί η αύξηση των εισφορών από την αύξηση των συντάξιμων αποδοχών, ώστε από τη μια οι εισφορές να συνεχίσουν να αναπροσαρμόζονται βάσει πληθωρισμού με ρυθμό περίπου 2,5% κάθε χρόνο και από την άλλη να μην ακυρωθούν οι αυξήσεις στις νέες συντάξεις.

Το νέο σύστημα αναπροσαρμογής των ασφαλιστικών εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, όπως και για τους αγρότες, έχει ψηφιστεί από το 2020 με τον νόμο 4670 (νόμος Βρούτση), ο οποίος αντικατέστησε τις εισφορές βάσει εισοδήματος που είχε θεσπίσει ο νόμος 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου), διότι αυτές κρίθηκαν αντισυνταγματικές από το ΣτΕ.

Για την πρώτη τριετία (2020, 2021 και 2022) οι εισφορές έμειναν σταθερές, ενώ για το 2023 και το 2024 αυξήθηκαν με βάση το ποσοστό αύξησης του πληθωρισμού του προηγούμενου έτους. Από 1/1/2025 θα έπρεπε, βάσει νόμου, να αυξάνονται κατά το ποσοστό αύξησης του δείκτη μισθών. Επειδή ο δείκτης μισθών θα οδηγούσε σε μεγαλύτερες αυξήσεις, η εφαρμογή του πήρε αναβολή για το 2025 και, κατά τα φαινόμενα, πάει για νέα αναβολή και το 2026.

Με τον δείκτη μισθών η αύξηση στις εισφορές των επαγγελματιών για το 2026 θα είναι διπλάσια απ’ ό,τι με τον πληθωρισμό, καθώς οι μισθοί αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 5,5% το 2024, όπως δείχνουν τουλάχιστον τα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα. Στον δείκτη μισθών, όμως, θα ληφθούν υπόψη και οι αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων και, σε αυτή την περίπτωση, η μέση αύξηση των μισθών μπορεί να ξεπεράσει και το 6%.

Ένας πρόσθετος λόγος που κάνει το υπουργείο Εργασίας να το “ξανασκέφτεται” σχετικά με την αύξηση των εισφορών για τους μη μισθωτούς είναι ότι οι 8 στους 10 επαγγελματίες επιλέγουν το χαμηλότερο ασφάλιστρο, με συνολική μηνιαία εισφορά 244,65 ευρώ για το 2025 συν τα 10 ευρώ υπέρ του κλάδου ανεργίας, και μόλις 2 στους 10 επιλέγουν τις υπόλοιπες κατηγορίες. 

Το πιο ανησυχητικό, δε, είναι ότι το ποσοστό εισπραξιμότητας του ΕΦΚΑ από τις εισφορές των μη μισθωτών είναι γύρω στο 60%. Αυτό σημαίνει ότι μια νέα και υψηλότερη αύξηση των εισφορών μπορεί να αποτρέψει παρά να ενθαρρύνει περισσότερους στο να καταβάλουν τις εισφορές τους, ακόμα και με την επιλογή του χαμηλότερου ασφαλίστρου.

Το πιθανότερο, πάντως, είναι να επαναληφθεί η φετινή συνταγή, δηλαδή να αναβληθεί για άλλη μία χρονιά η εφαρμογή του δείκτη μισθών και στις εισφορές αλλά και στις συντάξεις. Σε μια τέτοια εξέλιξη συνηγορεί το γεγονός ότι η επιτροπή που έχει συγκροτηθεί από τον Απρίλιο του 2024 για να υπολογίσει τον δείκτη μισθών δεν έχει ακόμη βγάλει το πόρισμά της, ενώ η προθεσμία για την υποβολή του στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας εκπνέει τον Δεκέμβριο.

Επιβαρύνσεις από 6 έως 17 ευρώ στις εισφορές βάσει πληθωρισμού

Με την ίδια συνταγή αύξησης των εισφορών, δηλαδή αύξηση βάσει του πληθωρισμού και με πληθωρισμό 2,6%, οι επιβαρύνσεις που θα προκύψουν το 2026 στις μηνιαίες εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών θα είναι από 6 έως 17 ευρώ. Για παράδειγμα, η συνολική εισφορά της πρώτης κατηγορίας θα ανέλθει στα 251 ευρώ τον μήνα, από 245 ευρώ τώρα, και στην 6η κατηγορία θα είναι 676 ευρώ, από 659 ευρώ που είναι τώρα. 

Αν οι εισφορές αυξηθούν με τον δείκτη μισθών το 2026, τότε οι επιβαρύνσεις για τους επαγγελματίες θα είναι από 14 ευρώ τον μήνα για την πρώτη κατηγορία, με το μηνιαίο ασφάλιστρο να φτάνει στα 259 ευρώ, έως 39 ευρώ τον μήνα για την 6η και υψηλότερη κατηγορία, με το ασφάλιστρο να αγγίζει τα 700 ευρώ τον μήνα. 

Χαμηλές συντάξεις

Η επιλογή χαμηλής ασφαλιστικής κατηγορίας οδηγεί σε μειωμένες εισφορές, αλλά και σε μικρότερη σύνταξη. Για παράδειγμα, με 35 έως 40 χρόνια πληρωμής εισφορών στην πρώτη κατηγορία η σύνταξη κυμαίνεται μεταξύ 773 ευρώ και 886 ευρώ μικτά, ενώ μετά την εισφορά ασθένειας (και προ φόρων) τα ποσά διαμορφώνονται μεταξύ 724 ευρώ και 833 ευρώ. 

Αντίθετα, με την εισφορά της 6ης κατηγορίας η σύνταξη για τα 40 έτη ασφάλισης ανεβαίνει στα 1.893 ευρώ μικτά και στα 1.671 ευρώ μετά τις κρατήσεις ΕΑΣ και ασθένειας και πριν από τον φόρο, και για την 35ετία είναι 1.523 ευρώ μικτά και 1.389 ευρώ μετά τις κρατήσεις και πριν από τον φόρο.

Τι εισφορές πληρώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες 

(*) Μαζί με τα 10 ευρώ για ανεργία

Πόση σύνταξη θα πάρουν

Ποσά συντάξεων μικτά

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο” & capital.gr