Του Αργύρη Αργυριάδη
Δικηγόρου
www.argiriadis.gr
Καταρχάς, ας ξεκινήσουμε τη σημερινή μας παρέμβαση με κάτι που πρέπει να είναι δεδομένο. Όλοι εκφράζουμε την αλληλεγγύη και τη συμπάθειά μας προς το πρόσωπο του Πάνου Ρούτσι. Τούτο, όμως, δε σημαίνει – και δεν πρέπει να συνεπάγεται – a priori αποδοχή ή στήριξη κάθε αιτήματος. Όχι μόνον στην περίπτωση του συγκεκριμένου ανθρώπου, αλλά και γενικά. Επίσης, όλοι πρέπει να εκφράζουμε την ανακούφισή μας που τελείωσε η απεργία πείνας του, δίχως να υπάρξουν δυσάρεστες εξελίξεις για τον ίδιο. Μήπως, όμως, εάν εξετάσουμε τα πράγματα ψυχραιμότερα μπορούμε να λάβουμε μαθήματα από αυτήν την ιστορία; Μήπως, τώρα, πρέπει να αρχίσει ο ουσιαστικός διάλογος για τους θεσμούς, τα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία; Πέρα και έξω από μικροπολιτικούς συσχετισμούς και μακριά από την πίεση των γεγονότων;
Κατά τη γνώμη μας, στην περίπτωση Ρούτσι δεν κέρδισε «ο αγώνας των συγγενών των θυμάτων», αλλά προφανώς ηττήθηκαν οι θεσμοί. Πρωτίστως η Δικαιοσύνη, αλλά και η εκτελεστική εξουσία. Η πρώτη όχι γιατί ποδηγετήθηκε ή δεν εφάρμοσε ορθά το νόμο, αλλά γιατί όταν έπρεπε – δηλαδή πριν ξεκινήσει η απεργία πείνας του γονέα – δεν έδειξε την απαιτούμενη κοινωνική ενσυναίσθηση. Αλλά και αφού ξεκίνησε κρύφτηκε πίσω από τον τύπο και όχι την ουσία («δεν έχει υποβληθεί ακόμη αίτημα»). Είχε δίκαιο ο δύσμοιρος γονέας; Κατά τη γνώμη μας, νομικά όχι. Τόσο διότι «τα ευρήματα της νεκροψίας και νεκροτομής δεν κατέλειπαν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της αιτίας θανάτου» (βλ. εισαγγελική πρόταση στην αρχειοθέτηση μήνυσης 167 συγγενών τον Ιούλιο του 2024) όσο και διότι η ύπαρξη ξυλολίου (σε αυξημένες ποσότητες μάλιστα) έχει εισφερθεί στη δικογραφία από άλλες έγκυρες πηγές, όπως η έκθεση του Γενικού Χημείου του Κράτους. Όλα αυτά θα αξιολογηθούν από τους δικαστές που θα δικάσουν την υπόθεση, όταν επιτέλους ξεκινήσει η δίκη. Όχι από λαϊκά δικαστήρια και τηλεδικεία. Εάν θέλουμε να συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι ζούμε σε οργανωμένη κοινωνία και όχι σε ζούγκλα.
Από τη στιγμή, λοιπόν, που είχαν δίκαιο οι δικαστικοί λειτουργοί γιατί ηττήθηκε ο θεσμός της Δικαιοσύνης; Γιατί θα μπορούσε από την πρώτη στιγμή να δείξει κοινωνική ενσυναίσθηση (το αίτημα εκταφής είχε υποβληθεί από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας και δεν θα καθυστερούσε την ανάκριση η αποδοχή της). Γιατί στη συνέχεια θα μπορούσε να μην κρυφτεί πίσω από τον τύπο και εντέλει γιατί τη λύση της αυτεπάγγελτης ανάσυρσης από το αρχείο άλλης δικογραφίας για να ικανοποιηθεί το αίτημα, θα μπορούσε να «εφευρεθεί» πολύ νωρίτερα, δίχως να περάσει μέσα από την επιλεκτική άδεια εκταφής («μόνον για έλεγχο DNA» και όχι για βιοχημικές και τοξικολογικές εξετάσεις).
Πέραν της Δικαιοσύνης, η κυβέρνηση θα πρέπει να μαζέψει τα κομμάτια της. Σχοινοβατούσε επί μέρες πετώντας το μπαλάκι στη Δικαιοσύνη, ενώ την ίδια στιγμή λοιδορούσε τον απεργό πείνας. Με τον τρόπο αυτό ούτε τη Δικαιοσύνη βοηθούσε να αποφασίσει ούτε την κοινωνία ενημέρωνε. Αντιθέτως την εξαγρίωνε. Ο πληθυντικός ανορθολογισμός βρήκε άλλη μια πλατεία να εκφραστεί. Με συμμάχους από τον λαϊκισμό των μέσων ενημέρωσης μέχρι την όψιμη, αλλά «επιδραστική ενσυναίσθηση» ποικιλώνυμων ταγών (από τον Αρχιεπίσκοπο και τον Δένδια μέχρι την Μποφίλου και τον Μπισμπίκη).
Εάν συζητήσουμε ψύχραιμα όσα συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες θα καταλάβουμε ότι μπορεί ο Κρέοντας να συμβολίζει τον εξαναγκασμό, αλλά η Αντιγόνη ουδέποτε αμφισβήτησε την κρατική συγκρότηση. Δεν επιδίωξε την κατάλυση των θεσμών. Έθεσε, όμως, το πλαίσιο που τους καθιστά πιο ανθρώπινους. Η Αντιγόνη δεν αμφισβητεί το νομικό σύστημα και τη Δικαιοσύνη, αλλά διαδηλώνει την αξία του ανθρώπου υποδηλώνει την αγάπη προς δικά μας πρόσωπα και καταδεικνύει την έννοια της ανθρώπινης τιμής. Όλα αυτά που απαιτούν επαυξημένη κοινωνική ενσυναίσθηση από την εκάστοτε εξουσία. Δίχως τα ανωτέρω καμία κρατική εξουσία δεν μπορεί να επιβληθεί. Δε νομιμοποιείται να το πράξει …
